آیا پس از بخشیدن مهریه، زن می تواند از آن رجوع کند؟
بطور کلی بخشیدن (بذل) مهریه به سه صورت انجام میشود:
اول؛ هبه غیرمعوض.
دوم؛ هبه معوض.
سوم؛ ابراء.
صورت نخست یعنی هبه غیرمعوض بدین معناست که زن بدون هیچ چشمداشت و عوضی مهریه اش را بذل می کند. هبه ی معوض یعنی بخشیدن مهریه در مقابل چیزی ( انجام یا عدم انجام کاری ) باشد. مثلا زوجه در عوض موافقت زوج با طلاق ، تمام یا قسمتی از مهریه خود را می بخشد. اما ابراء آنست که زن ذمه شوهر را نسبت به مهریه ساقط کند. یعنی بگوید چیزی از حق من بعنوان مهریه به گردن تو نیست و بریء الذمه هستی (اسقاط دین) . در مورد هبه ی غیر معوض، زن همیشه می تواند به مابَذَل ( آنچه بخشیده ) رجوع کند.
در صورت دوم، اگر هبه معوض باشد و عوض هم داده شده باشد طبق ماده ۸۰۳ قانون مدنی هبه، قابل رجوع نیست. اما هرگاه هبه، معوض و در قبال طلاق باشد،در صورتی که زوجه در دوران عده به مهریه رجوع کند، زوج هم می تواند رجوع به زوجیت کند. یعنی طلاق بائن تبدیل به رجعی میشود. از طرف دیگر اگر بخشیدن مهریه در مقابل طلاق باشد و طلاق داده نشود، این امر ابراء محسوب نشده و یک هبه ی قابل رجوع است.
در صورت سوم، یعنی ابراء به دلیل آن که اسقاط دین است،اساساً قابل رجوع نیست. زیرا ابراء یکی از اسباب سقوط تعهد است.
به نظر می رسد فرض پرسش حضرتعالی «هبه معوض و در قبال طلاق» است. هم چنان که در بالا آمد، «در صورتی که زوجه در دوران عده به مهریه رجوع کند، زوج هم می تواند رجوع به زوجیت کند». این امر بدان معنا نیست که پیش از آن نتواند رجوع کند. با رجوع زن پیش از طلاق، آشکار است که شوهر هم او را طلاق نخواهد داد و روز از نو روزی از نو.
